Aşılama ve Önemi

Kediler,köpekler sığırlar ve küçük baş hayvanlar ve kanatlı hayvanların (tavuk,hindi,kaz) aynı insanlar gibi bazı aşıları uygulanması mutlak gereklidir(cor) bazıları ise mümkünse yapılması gerekli (ancor) olanlardır.Öncelikle kediler yapılması gereken ve ne düzencek yapılması gerekli olan aşıları konuşalım;

Kedi Aşıları ve Aşı takvimi:

Aşılamaya başlamadan önce ilk olarak iç ve dış parazit uygulamaları yapılmalıdır.
Eğer yavru bir kedi sahiplendiyseniz aşı programı şu şekilde olmalıdır;

60 gunluk (2 aylık ) yaşta
Karma aşı uygulaması (herpes,calici,panleukopeni) yapılmalıdır bundan 3 hafta sonra Kuduz (rabies) uygulaması yapılıp 3 hafta sonrada Karma aşının booster ı yapılmalıdır.Ardından yıllık tekrarları unutulmamalıdır.
Bunun dışında kediler ancor olarak yani uygunalanması mümkün ise iyi olucak aşılar vardır bunlar ;
Mantar aşısı
Feline lösemi aşısı (FelV)
Bunların uygulaması en önemli şey FelV aşısı beraber bakılan bütün kediler yapılmalıdır çünkü etkeni bir birleri bulaştırabilirler.
Eğer 3 aylık yaştan bütük bir kedi sahiplendiyseniz;
Tek fark aşılamaya kuduz la başlanmasıdır bunun dışında diğeriyle aynı şekilde takip edilir.

Köpek Aşıları ve Aşı takvimi:

Kedilerde de olduğu gibi aşılamadan önce iç ve dış parazit uygulamaları yapılmalıdır.
Eğer yavru bir köpek sahiplendiyseniz (45 günlük)
Aşılama hekimin tercihi ve ırk predispozisyonun a göre biraz değişebilir ancak genel olarak cor aşılar şunlardır;
Karma aşı (Distemper,CAV,parvo viüs,parainfluenza leptosipira) DHPPi-L
Kuduz aşısı
CCV(canine corona virüs) aşısı
Ancor olarakta ;
Manta aşısı
Lym aşısı
uygulanmaktadır.
Eğer 3 aylıktan büyük bir köpek sahiplendiyseniz;
Aşılama programındaki tek değişiklik Kuduz aşısıyla başlanmasıdır.Bunun dışında dier aşıların booster ları ve yıllık tekrar (rapel) leri yapılmaktadır.Aralarında 3 hafta süre olması gereklidir.Unutulmamalıdır ki aşılama sağlıklı hayvanlara uygulanmalıdır.

Sığırların Aşıları ve Programı

Ükemizde birçok bulaşıcı hastalığın henüz yok (eradike) edilmemiş olması özellikle besin değeri olan hayvanlarda aşılama programının önemini gözler önüne sermektedir. Hayvan hareketlerinin ve özellikle doğu yörelerimize yurtdışından hayvan girişinin tam olarak kontrol edilememesi sonucu zaman zaman salgınlar yaşanmaktadır. Aşılama programının yetersiz olarak veya hiç uygulanmaması sonucu hem ülkemiz ekonomisi hem de yetiştiricilerimiz açısından büyük ekonomik kayıplar oluşmaktadır. Bu da özellikle sığır yetiştiricileri açısından aşılamanın zorunluluğunu gündeme getirmektedir. Her yetiştirici mutlaka bir veteriner hekime başvurarak bulunduğu bölgedeki bulaşıcı hastalıklar hakkında bilgi almalı ve mutlaka bir aşılama programı istemelidir. Aşılamaların düzenli olarak yapılması bugün ülkemizde görülen birçok bulaşıcı hastalığın kontrol ve yok edilmesine yardımcı olacaktır.

ŞAP AŞISI: Şap virusundan hazırlanmış monovalan, bivalan, polivalan aşılar mevcuttur. İnaktive edilmiş konsantre bir aşıdır. Hasta olanlar ,hastalıktan şüphe duyulan, ileri derecede gebe olanlar ve 4 aylıktan küçük buzağılar aşılanmamalıdır. Aşılamadan 10 gün sonra başlayan bağışıklık 6 ay devam eder. Aşı gerdana deri altı olarak 5cc uygulanır.

SIĞIR VEBASI AŞISI: Aşı her yaştaki buzağı, sığır ve gebe hayvanlara uygulanabilir. Aşılı annelerden doğan buzağılar 3 aylıktan önce aşılanmamalıdır. Aşı boynun yan tarafından deri altı olarak 1cc uygulanır.

ŞARBON (ANTHRAKS) AŞISI: Hastalığın sık görüldüğü bölgelerde ilkbahar aylarında uygulanmalıdır. Eğer hastalık ortaya çıkmış ise hastalıksız hayvanlara hemen yapılmalıdır. Aşılamadan sonra bağışıklık 1-2 hafta içinde başlar ve 1 yıl kadar devam eder. Aşı dozu sığırlarda boyun derisi altına 1cc, danalarda 0.5cc dir. Ancak 2 aylıkten küçüklere aşı uygulanmamalıdır.

BRUCELLA AŞISI: Aşı 4-8 aylık dişi danalara yapılır. Boynun sol tarafından deri altı 5cc uygulanır. Aşı canlı aşı olduğundan aşılamadan sonra (anafilaktik) şok görülebilir. Ayrıca aşı uygulanırken el, yüz ve özellikle gözlere bulaştırılmamalıdır.

ENTEROTOKSEMİ AŞISI: Sığırlarda enterotoksemi, yanıkara, enfeksiyöz nekrotik hepatit ve tetanozda kullanılan aşılar mevcuttur. Sığırlara 5cc deri altı veya kas içi yolla uygulanır. Aşısız annelerden doğan yavrular 2 haftalık yaşta aşılanmalıdır. Aşılı annelerden doğan yavrular 10-12 haftalık yaşta aşılanmalıdır. İkinci aşılama 4-6 hafta sonra yapılır.

LEPTOSPİROZ AŞISI: Aşının dozu 2cc dir ve kas içi yolla uygulanmalıdır. Vibrio-lepto5 isimli aşı hem leptospiroza hem de Campylobacter fetusa karşı etkilidir. Bu aşı çiftleşme dönemine 2-6 hafta kala 5cc dozunda kas içi veya deri altı uygulanmalıdır. Yılda bir tekrarlanır. Kesimine 21 gün kalan hayvanlara uygulanmamalıdır.

PASTÖRELLA AŞISI: Hastalığın görüldüğü yerlerde mevsiminden önce aşı mutlaka yapılmalıdır. 2cc dozunda kas içi yapılır. Gebelerde rahatlıkla kullanılabilir.

SEPTICEMIA NEONATORUM AŞISI: Ülkemizde buzağı ishallerine bağlı ölümler çok görüldügü için mutlaka yapılmalıdır. Özellikle kültür ırkı yetiştiricilik yapan ve hijyenik önlemler alınmayan işletmelerde mutlaka uygulanmalıdır. Gebe inekler doğumlarına 3 ay kala 1 hafta arayla 3 kez aşılanmalıdır. Koruyucu olarak buzağılara doğar doğmaz 20cc deri altı yapılmalıdır.

YANIKARA AŞISI: Sağlıklı sığırlara omuz gerisi derisi altına 2cc uygulanır. Gebelerde de kullanılabilir. 8 ay süren bağışıklık sağlar.

PARATÜBERKÜLOZ AŞISI: Canlı aşıdır ve %76 oranında bağışıklık verir. Aşılı hayvanlar ömür boyu uygulanan tüberkülin (tüberküloz testi) testine pozitif cevap verebilir. Sağlam anneden doğmuş buzağılara doğumdan sonra 10-30. günler arasında deri altı 1.5cc uygulanır.

BOTULİSMUS AŞISI: Bağışıklık süresi 6 aydır. Sığırlara 14 gün arayla 2 kez 10cc dozunda deri altı uygulanır.

THEİLERİA ANNULATA AŞISI: Her yaştaki sığıra uygulanabilir. Bağışıklık 45 gün sonra başlar ve en az 1 yıl sürer. Aşı hastalık mevsiminden en az 2 ay önce uygulanmalıdır.

IBR AŞISI: IBR , Bovin viral diyare, PI-3, Bovine respiratory syncitial virus ve Haemophilus somnustan ileri gelen hastalıklara karşı bağışıklık kazandırmak amacıyla karma aşı şeklinde mevcuttur. Her yaş ve ağırlıktaki hayvana deri altı yolla 5cc uygulanır. İlk yıl 2-4 hafta arayla tekrar edilmelidir. 6 aylık ve üzeri yaştaki danalara 2 doz önerilir. Bovin viral diyare için çiftleşme öncesi canlı aşılarla aşılama hastalığın önüne geçer.

Koyun Aşıları ve Aşılama Programı:

CAK	Yeni Doğan Kuzu-Oğlaklara Öldürücü İshale Karşı SEPTİSEMİ AŞISI Uygulanır
ŞUBAT	Doğum Sezonu Kuzu Oğlak Bakımı Kuzu ve Oğlaklarda ENTEROTOKSEMİ (Mera) AŞISI Uygulanır
MART	- ŞAP AŞILAMASI ve EKTİMA AŞISI yapılır -Yeni Doğan kuzu ve oğlakların ağız ve burun bölgesinde yara ve su toplaması ve erişkin koyun ve keçilerde memelerde su toplayan küçük yaralar meydana gelir.(EKTİMA HASTALIĞI) EKTİMA AŞISI her yıl mart ayında Özel Veteriner Hekiminize uygulatınız. -ŞAP HASTALIĞI ağız, dil, tırnak ve memelerde yaralar oluşur, her 6 ayda bir defa ŞAP AŞISI uygulanmaktadır
NİSAN	- KEÇİ ÇİĞER AĞRISI AŞISI ve AGALAKSİ AŞISI yapılır. -Koyun ve keçilerde meme ağrısına ve gözlerde beyazlama ve çapaklanmaya karşı 6 ayda bir defa uygulanır. Sağlıklı ve devamlı süt alabilmek için AGALAKSİ AŞISI şarttır.
MAYIS	- İÇ-DIŞ PARAZİTER Mücadele başlar. -Sütte kalıntı bırakmayan KIL KURTLARINA, ŞERİTLERE VE KELEBEKLERE etkili bir iç paraziter ilaç kullanılmalıdır. -Programlı BRUCELLA AŞISI göz içerisine damlatılır.(Konjuktival yolla)
HAZİRAN	-Koyun ve keçilerde PSEUDOTÜBERCÜLOZ AŞISI yapılır. Dış paraziter mücadeleye devam edilir. -Koyun ve keçilerde deri üzerinde gözle görülebilen fındık şeklinde iltihaplı şişkinlikler ile karakterizedir, bu şişlikler zamanla patlar içerisinde peynir iltihap çıkar, bu hastalık PARATÜBERCÜLOZUDUR ve ancak aşılama ile bu hastalıktan koruma sağlanır.
TEMMUZ	Hayvan barınaklarının bakım ve onarım ve dezenfeksiyonu yapılır
AĞUSTOS	-ÇİÇEK AŞISI yapılır. -KEÇİ ÇİĞER AĞRISI HASTALIĞI öksürük, hızlı soluma, burun akıntısı, yüksek ateş ile kendisini gösteren öldürücü bir hastalıktır. TOPALLIK AŞISI ağustos ayında yağışlar başlamadan önce uygulandığında daha etkili olmaktadır.
EYLÜL	- KOYUN KEÇİ ŞAP AŞISI ve KEÇİ VEBA AŞISI uygulanır. -VEBA HASTALIĞI çok bulaşıcı ve öldürücü bir hastalıktır. Devlet Programında koyun ve keçilere Eylül-Ekim aylarında uygulanır
EKİM	-ÇELERTME (ENTEROTOKSEMİ) AŞISI ve İç PARAZİT MÜCADELESİ yapılır. -ÇELERTME AŞISI Eylül ayında veya en geç ekim ayında uygulanmalıdır(Kuzu ve Oğlaklara 15 gün ara ile 2 defa uygulanmalıdır) 6 ayda bir defaÇELERTME AŞISI uygulanmalıdır. Sütte kalıntı bırakmayan Kıl kurtlarına , şeritlere ve kelebeklere etkili bir iç paraziter ilaç kullanılmalı
KASIM	AGALAKSİ (SÜT KESEN) AŞISI Uygulanır.
ARALIK	Doğumuna 1-1,5 ay kala gebe koyunlara SEPTİSEMİ AŞISI uygulanır.​